آبیاری بارانی و انواع آن

آبیاری بارانی یکی از انواع آبیاری تحت فشار محسوب می شود.

در آبیاری بارانی آبیاری، با سرعتی مساوی یا کمتر از نفوذپذیری خاک، به صورت باران بر سطح زمین پخش می‌گردد. مجموعه وسایل و لوله‌هایی که این آب را از منبع آب تا دهانه آب پاش منتقل می‌نماید شبکه آبیاری بارانی نامیده می‌شود. این شبکه ممکن است تمام اتوماتیک، نیمه‌ اتوماتیک و یا سنتی باشد. بطور کلی آبیاری با روش بارانی در اغلب شرایط توپوگرافی و بر سطح بیشتر خاک‌های سبک و نیمه سبک، در شرایطی که آبیاری به طریق ثقلی امکان پذیر نباشد قابل اجرا می‌باشد. در این روش، توزیع آب در سطح خاک به وسیله آب پاش انجام می‌شود.

در این روش کنترل آب در مقایسه با روش‌های ثقلی آبیاری خیلی دقیق‌تر است. زیرا میتوان ارتفاع آب پاشی را تا 5/2 میلی‌متر در ساعت کاهش داد. به علاوه امکان آب پاشی در اراضی با شیب تند و حتی تپه‌ها و خاک‌های کم عمق، بدون خطر ایجاد جریان سطحی و فرسایش و یا تلفات آب وجود دارد. بالا بودن راندمان آبیاری و قابلیت کنترل زیاد و توزیع دقیق آب، می‌تواند این روش را در ردیف مناسب‌ترین روش‌های آبیاری برای بسیاری از اراضی ایران قرار دهد.

طبقه‌بندی سیستم‌های آبیاری بارانی بر اساس کاربرد کشاورزی

آبیاری بارانی در در دو گروه اصلی طبقه بندی می‌شود.

سیستم آبیاری بارانی کلاسیک و سنتی
سیستم آبیاری بارانی اتوماتیک و مدرن

سیستم آبیاری بارانی کلاسیک یا ساکن

رایج‌ترین مدل‌های سیستم آبیاری بارانی کلاسیک عبارتند از:

متحرک
نیمه متحرک
ثابت با آبپاش متحرک
ثابت

1. سیستم کلاسیک متحرک

در آبیاری کلاسبک متحرک می‌توان تمامی اجزا سیستم را در انتهای فصل باز کرده و انبارش نمود. این روش برای آبیاری زمین‌های کوچک و پراکنده با اشکال نامتقارن مناسب است و نسبت به سایر موارد هزینه اولیه کمتری را به ‌همراه خواهد داشت. استفاده از این روش در آبیاری گیاهان ردیفی با ارتفاع پایین بسیار رایج است که برای اجرا آن به خوبی می‌توان از لوله‌های لی فلت بهره گرفت. نیاز به نیروی کار زیاد از معایب این روش به شمار می‌رود.

2. سیستم کلاسیک نیمه متحرک

سیستم آبیاری کلاسیک نیمه متحرک نوعی دیگر از روش‌های آبیاری بارانی است. دستگاه پمپاژ آب، لوله‌های اصلی و فرعی و همچنین آبپاش‌ها مستقیم روی لوله نصب شده و قابلیت جا‌به‌جایی دارند. سیستم آبیاری بارانی کلاسیک نیمه متحرک نیز برای زمین‌هایی با اشکال مختلف و پراکنده مناسب است.

3. سیستم کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک

در این روش از آبیاری بارانی، پس از طراحی سیستم و جاگذاری لترال‌ها محل قرار گرفتن آبپاش‌ها توسط شیرخودکار مشخص شده و شیرخودکارها با فواصل مشخص روی لترال‌ها نصب می‌شوند. در این روش از آبپاش‌های بزرگ استفاده شده و فاصله شیرخودکارها بیشتر محاسبه می‌شوند. آبپاش‌ها با رایزر در این روش متحرک بوده و روی شیرخودکار نصب می‌شوند. لازم به ذکر است که در این سیستم لوله‌های اصلی زیر خاک مدفون می‌باشد و لوله‌های جانبی می‌توانند به‌صورت مدفون و یا روزمینی باشند. سیستم آبیاری ثابت با آبپاش متحرک با داشتن ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد خود رایج‌ترین و محبوب‌ترین روش آبیاری بارانی در بین کشاورزان می‌باشد.

4. سیستم کلاسیک ثابت

در سیستم آبیاری کلاسیک ثابت، تمامی اجزا در تمامی فصول زراعی ثابت مانده و قابلیت جابه‌جایی ندارند. این روش به لحاظ هزینه، سنگین‌ترین هزینه را در بین روش‌های آبیاری بارانی کلاسیک دارد و عموما برای محصولات چندساله مورد استفاده قرار می‌گیرد. در چنین شرایطی می‌توان لترال‌ها زیر خاک دفن کرد.

سیستم آبیاری بارانی اتوماتیک و مدرن

روش‌های آبیاری بارانی اتوماتیک برای زمین‌های بزرگ و یکپارچه بسیار مناسب هستند. از آنجایی که در این روش از تکنولوژی‌های پیشرفته‌تری در مقایسه با روش کلاسیک استفاده می‌شود، نیاز به دانش فنی بیشتری وجود دارد.

1. آبیاری ویل موو Wheel Move

سیستم آبیاری ویل موو، لوله چرخدار یا آبفشان غلتان از تعدادی لوله‌های آلومینیومی و چرخ تشکیل شده که در وسط محور، یک موتور بنزینی 8 اسب بخاری زنجیری برای جابجایی نصب شده است. سرعت جابجایی ویل‌موو حدودا 10 متر بر دقیقه می‌باشد. فاصله بین آبیاری‌‌ها نیز باید در برنامه ریزی آبیاری منظور شود. طول ویل‌موو در عریض‌ترین حالت 400 تا 500 متر طراحی می‌شود. به طور کلی محصولات که به آبیاری بارانی حساس نیستند را می‌توان با این روش آبیاری کرد. استفاده از ویل مو در مورد محصولاتی مثل ذرت که ارتفاع زیادی دارند دارای محدودیت است.

2. آبیاری بارانی تفنگی Gun

سیستم آبیاری گان، ارابه ای یا آبفشان قرقره‌ای (Traveler) از یک قرقره بزرگ تشکیل شده که لوله پلی اتیلنی به دور آن میپیچد و در انتهای لوله‌ پلی اتیلن یک آبپاش تفنگی متصل می‌شود. قابلیت جابجایی مهمترین ویژگی این روش آبیاری است. گان‌ها عموما دارای شعاع پاشش 30 تا 50 متر می‌باشند، به همین دلیل باد به شدت روی آنها تاثیرگذار است. عموما از گان‌ها برای آبیاری تکمیلی زمین‌های سبک و ماسه‌ای استفاده می‌شود.

3. سنتر پیووت Center pivot

سنتر پیووت یا آبفشان دوار که به سیستم آبیاری عقربه‌ای نیز معروف است، از بال‌های آبیاری تشکیل شده که حول یک محور، زمین را به شکل دایره‌ای آبیاری می‌کنند. شعاع دایره تحت آبیاری به اندازه طول لوله لترال است که معمولاً بین 150 تا 600 متر متغیر است. از معایب این روش می‌توان به عدم استفاده در زمین‌هایی با شیب بیشتر از 15 درصد، عدم آبیاری گوشه‌ها، ایجاد روان آب در انتهای مسیر، هزینه سرمایه گذاری اولیه بالا و… اشاره کرد.

4. لاینیر Linear

در روش لینیر یا خطی، بال‌های آبیاری (لترال‌‌ها) توسط چرخ‌هایی که به آن متصل شده‌اند به صورت خطی جابه‌جا می‌شوند، به نحوی که زمین‌ را می‌توان به شکل مربع یا مستطیل آبیاری کرد.

ما در مجموعه رسان آب به شما در شناخت بهتر و تهیه لوله و اتصالات کشاورزی کمک خواهیم کرد.